Beleid - Seksueel gezond

Beleid voor professionals in de zorg

Dit thema geeft de zorgprofessional achtergrondkennis en up-to-date informatie over seksualiteit. Nodig om beslagen ten ijs aan het werk te kunnen gaan. Je vindt hier databanken, websites gerangschikt op thema en veel naslagwerken die de mede-auteurs van het Handboek Seksuele Gezondheid je aanraden. Zie het als tips om te gebruiken voor, tijdens en na je werk.

Doelgroep specifieke informatie vind je onder de thema’s Kinderen en pubers, Jongeren, Volwassenen, Ouderen/senioren en Onderwijs. Verwijs je cliënt of patiënt naar deze onderdelen of bezoek de site gezamenlijk. Kijk ook bij Hulpmiddelen en tip het onderdeel Erotica.

Algemene websites

seksualiteit.nl

seksindepraktijk.nl

nvvs.info

toolkitaandachtsfunctionaris.nl

SeksHAG – huisartsen

Tijdschrift voor Seksuologie

seksueledisfuncties.nl

kindenseksualiteit.nl

rutgerswpf.nl

soaaids.nl/professionals

movisie.nl

pharos.nl – meisjesbesnijdenis / VGV

venvn.nl – verpleegkundigen

vgn.nl – gehandicaptenzorg

andrologie.nl

Kennis- en Zorgcentrum voor genderdysforie VUmc

Boeken

Methodieken voorlichtingsvaardigheden

Borger-Korf A. In gesprek over seks. Amsterdam: Ark Media; 2013. – christelijke geloofsinslag

Borger-Korf A. Een avond over seks. Amsterdam: Ark Media; 2014. – christelijke geloofsinslag

Brug J, Lechner, Assema P van, redactie. Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering. Assen: Van Gorcum; 2010.

Dirkse-Hulscher S, Talen A. Het groot werkvormenboek. Den Haag: Sdu Uitgevers; 2007.

Doorn P van, Janssen A. Praten over seks. Methode voor het ondersteunen van mensen met een verstandelijke beperking bij hun seksuele ontwikkeling. Begeleidersboek en Werkboek. Antwerpen/ Apeldoorn: Garant; 2008.

Kaufman L, Ploegmakers J. Het geheim van de trainer. De hoofdingrediënten van succesvolle (in company) trainingen. Amsterdam: Pearson Benelux; 2012.

Leusink P, Tanis-Nauta M / Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding, RIVM Centrum Infectieziektebestrijding. Seksuele gezondheidszorg deel 2 Handboek Seksualiteit en reproductie, Bilthoven: RIVM; 2011.

Remmerswaal, J. Handboek groepsdynamica. Assen: Boom/Nelissen; 2013.

Zelfhulpboeken

Zie seksboeken.nl

Zorg, weerbaarheid, ouderen en beperking

Berlo W van et al. Beperkt weerbaar – een onderzoek naar seksueel geweld bij mensen met een lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke beperking. Utrecht: Rutgers WPF/Movisie; 2011.

Gianotten WL, Meihuizen-de Regt MJ, Son-Schoones N van (red). Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking. Assen: Van Gorcum; 2008.

Swinnen A (red). Seksualiteit van ouderen – een multidisciplinaire benadering. Amsterdam: Amsterdam University Press; 2011.

Muller-Schoof I, Hop M. Zo mooi anders in de zorg – Seksualiteit. Deventer: KluwerZorg; 2009.

Achtergrondinformatie jongeren

Azough R, Poelman J, Meijer S. Jongeren, seks en islam – een verkenning onder jongeren van Marokkaanse en Turkse afkomst. Meppel: Uniprint International; 2007. Bestellen via Soa Aids Nederland.

Graaf H de, Acker J van, Meijer S. Seks onder je 25^e – Seksuele gezondheid van jongeren in Nederland anno 2012. Delft: Eburon; 2012. (seksonderje25e.nl) Bestellen via Rutgers WPF.

Rutgers WPF, Soa Aids Nederland. 102 vragen over jongeren en seks. Amsterdam/Utrecht: Soa Aids Nederland/Rutgers WPF; 2012.

Seksuele oriëntatie en genderidentiteit

Davies D, Neal C. Pink Therapy – a guide for counsellors and therapists working with lesbian, gay and bisexual clients. Philadelphia: Open University Press; 1996.

Levounis P, Drescher J, Barber ME. The LGBT Casebook. Washington: DC American Psychiatric Association American Psychiatric Publishing Inc; 2012.

Felten, H. Kijk jij al door een Roze Bril? – Roze handboekje voor sociaal werkers. Utrecht: MOVISIE; 2013.

Felten H, Boote M. Ik wou dat ik dood was – 10 vragen van professionals over suïcidepreventie onder lesbische, homo-, bi- en transgenderjongeren. Utrecht: MOVISIE i.s.m. COC; 2012.

Wolf J de, Hoof J van, Berg M van den. Geloven onder de regenboog – Handreiking voor hulpverlening aan christelijke lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders. Utrecht: MOVISIE; 2013.

T’sjoen G, Trotsenburg M, van, Gijs, L. Transgenderzorg. Leuven: Acco Uitgeverij; 2013.

IHLIA (Internationaal Homo/Lesbisch Informatiecentrum en Archief)

Soa en anticonceptie

Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding, RIVM Centrum Infectieziektebestrijding. Seksuele gezondheid deel 1 Handboek SOA, Bilthoven: RIVM; 2011.

Rollnick, S, Miller WR, Butler CC. Motiverende Gespreksvoering in de gezondheidszorg. Werken aan gedragsverandering als je maar 7 minuten hebt. Gorinchem: Ekklesia; 2009.

Seksueel geweld/misbruik

Pool, P van der / Cultureel Ontwerp Bureau Laat je Horen!. Ik praat over geweld – preventie en secundaire voorlichting over geweld. Eigen uitgave: bestellen via COB. – doelgroep: kinderen 10+ jaar, allochtone vrouwen, mannen en vrouwen in opvangcentra

Seks als sociaal gedrag

Evertzen A. Vrouwelijkheid & mannelijkheid: over sekseverschillen en gendergevolgen. Apeldoorn: Het Spinhuis; 2007.

Beasley C. Gender & sexuality: critical theories, critical thinkers. London: Sage Publications; 2005.

Fox K. Finding the real me: true tales of sex and gender diversity. San Francesco: Jossey-Bass Publishers; 2003.

Spaink K. M/V: Doorhalen wat niet van toepassing is. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar; 1998.

Bornstein K. My gender workbook. London: Routledge; 1998.

Vennix P. Travestie in Nederland en Vlaanderen. Delft: Eburon; 1997.

Woertman L. Psychologie van het uiterlijk: tevreden met het uiterlijk, maar de perfectie lokt. Amsterdam: Pearson Assessment and Information; 2013.

Folders

Film, dvd, docu

Dvd’s zorg

Als handen spreken (seksualiteit en ouderen) + handleiding – bestellen via Van Hemert produkties.

Intieme grenzen (seksualiteit ouderen en zorg) + handleiding – bestellen via Van Hemert produkties.

Van twee walletjes (biseksualiteit) + handleiding – bestellen via Van Hemert produkties.

Je ziet het pas als je het gelooft! Ouderenmishandeling: een DVD met handleiding – 2013 bestellen via Movisie.

Beeldmateriaal onderwijs en jeugd- en welzijnswerk

Leraar24.nl

Beeldbank via Week van de Lentekriebels

Echt gebeurd – Villa Achterwerk VPRO. DVD met documentaires bestellen via VPRO en bijbehorende lestips op docschool.nl. (groep 6-8, 10-13 jaar)

Liefdesplein – Schooltv NTR inclusief lespakket (groep 7-8)

Dokter Corrie – Schooltv NTR (groep 7-8)

Uit de Kast – KRO, vanaf 2010 (coming-out, VO)

Hij is een Zij – KRO, vanaf 2014 (transgenderisme, VO)

Vier handen op één buik – BNN, vanaf 2013 (tienerzwangerschap, VO)

Loverboy – Telefilm VPRO, 25 september 2010 (VO)

Spuiten en Slikken – BNN, vanaf 2005 (seks en drugs, alleen te zien vanaf 22:00u, vanaf 16 jaar)

Just like U. Love & sex in 11 true stories – Jongeren van Surinaamse, Antilliaanse en Afrikaanse afkomst over hun keuzes. DVD bestellen via Rutgers WPF.

Canyoufixit.nl (seksueel grensoverschrijdend gedrag, VO)

Liefde, seks en relaties – NPO doc / Holland doc. (diverse documentaires)

Kijk voor meer concrete materialen en beeldmateriaal bij thema’s Lichamelijke of Verstandelijke beperking en Ziekte en aandoeningen.

Databanken

Loket Gezond Leven – interventies preventie en gezondheidsbevordering

Databank NJI – jeugdinterventies

InformatieCentrum Rutgers WPF – documentatiecentrum seksuologie en seksualiteit

Movisie – sociale interventies, welzijnswerk

Begrensde liefde – mensen met een beperking

Liefdesloket – multiculturele groepen

Atria – kennisinstituut emancipatie en vrouwengeschiedenis

IHLIA – Internationaal Homo/Lesbisch Informatiecentrum en Archief

Beleidsdocumenten

Blom C, Vlugt I van der, Neef M de. Handreiking Gezonde Gemeente. Seksuele gezondheid. Te vinden op Loket Gezond Leven versie 2.12, 20 april 2011.

Commissie Rouvoet. Kwaliteitskader voorkomen seksueel misbruik in de jeugdzorg. Utrecht: Jeugdzorg Nederland; 2013.

Dienst Justitiële Inrichtingen. Visie op seksualiteit, relaties en omgangsvormen voor de justitiële jeugdinrichtingen. Den Haag: Dienst Justitiële Inrichtingen; 2012.

Heeringa N, Kuyper A, Lammers M, Visser T. Toolkit Zorg zelf voor betere preventie seksueel misbruik. Utrecht: Vilans; 2010.

Kuyper A. Seksualiteitsbeleid of struisvogelpolitiek? Model voor visie en beleid op seksualiteit, relaties en omgangsvormen 12+ voor de residentiële jeugdzorg. Utrecht: Rutgers WPF; 2013.

Kuyper L, Wit J de, Adam P, Woertman L, Berlo W van. Laat je nu horen! Een onderzoek naar grensoverschrijdende seksuele ervaringen en gedragingen onder jongeren. Utrecht: Universiteit Utrecht; 2009.

Lammers M, Goes A. Van incident tot fundament – Vormgeving en implementatie van beleid rond bejegening, seksualiteit en seksueel misbruik. Utrecht: Transact; 2005.

Lammers M, Brants L. Veiligheid in de residentiële Jeugdzorg: Van Incident tot Fundament. Utrecht: MOVISIE; 2010.

Maris S, Vlugt I van der, Deurloo J van, Lanting C. JGZ-Richtlijn Seksuele ontwikkeling (0-19 jaar) – Handelen bij normale, afwijkende en zorgwekkende seksuele ontwikkeling. Utrecht: NCJ; 2014.

Ministerie van OCW. Kamerbrief: Aanpassing kerndoelen inzake seksualiteit en seksuele diversiteit. Den Haag: Ministerie van OCW; 2011.

Ministerie van VWS. Kamerbrief van Staatssecretaris Bussemaker: Beleidskader seksuele gezondheid. Den Haag: Ministerie van VWS; 27 november 2009.

Ministerie van VWS. Landelijke nota gezondheidsbeleid. Gezondheid dichtbij. Den Haag: Ministerie van VWS; september 2011.

Nu ’91, V&VN. Nationale beroepscode verplegenden en verzorgenden. Utrecht: V&VN/Nu’91; 2007.

Rutgers WPF. Richtlijn seksuele en relationele vorming – Visie, doelen en uitgangspunten. Utrecht: Rutgers WPF; 2011.

Preventie en gezondheidsbevordering

Methodieken voorlichtingsvaardigheden

Borger-Korf A. In gesprek over seks. Amsterdam: Ark Media; 2013. – christelijke geloofsinslag

Brug J, Lechner, Assema P van, redactie. Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering. Assen: Van Gorcum; 2010.

Dirkse-Hulscher S, Talen A. Het groot werkvormenboek. Den Haag: Sdu Uitgevers; 2007.

Kaufman L, Ploegmakers J. Het geheim van de trainer. De hoofdingrediënten van succesvolle (in company) trainingen. Amsterdam: Pearson Benelux; 2012.

Remmerswaal, J. Handboek groepsdynamica. Assen: Boom/Nelissen; 2013.

Zelfhulpboeken: zie seksboeken.nl

Achtergrondinformatie jongeren

Azough R, Poelman J, Meijer S. Jongeren, seks en islam – een verkenning onder jongeren van Marokkaanse en Turkse afkomst. Meppel: Uniprint International; 2007. Bestellen via Soa Aids Nederland.

Graaf H de, Acker J van, Meijer S. Seks onder je 25^e – Seksuele gezondheid van jongeren in Nederland anno 2012. Delft: Eburon; 2012. (seksonderje25e.nl) Bestellen via Rutgers WPF.

Rutgers WPF, Soa Aids Nederland. 102 vragen over jongeren en seks. Amsterdam/Utrecht: Soa Aids Nederland/Rutgers WPF; 2012.

Lesmethoden en voorlichtingsmateriaal

10+ jaar Anticonceptiekoffer ‘De Koffer in’. Koffer en handleiding bestellen via Rutgers WPF. (demonstratiemateriaal anticonceptiemiddelen)
12-19 jaar Let’s Talk – praten met jongeren over seksualiteit, rolopvattingen en weerbaarheid. DVD en handleiding bestellen via Rutgers WPF.
12-16 jaar Be A Man! Liefde, relaties en seks: wat is OK? Informatie en training via Movisie. (programma voor Turkse en Marokkaanse jongens)
14-18 jaar Girls’ Talk. Informatie en training via Rutgers WPF. (groepscounselingprogramma voor seksueel actieve meiden)
14-18 jaar Begrijp me goed – over misverstanden tussen jongeren bij flirten, daten en verkering. DVD met handleiding bestellen via Rutgers WPF. (communicatieve vaardigheden)
Vlaggensysteem: praten met kinderen en jongeren over seks en seksueel grensoverschrijdend gedrag (naar boek: Frans E, Franck T. Antwerpen/Apeldoorn: Garant; 2010) Informatie en training via Movisie. (duidingsinstrument voor seksueel gedrag)
Opgroeien met Liefde – handleiding voor het begeleiden van ouders bij de seksuele opvoeding. Informatie en training via Rutgers WPF. (opvoedingsondersteuning allochtone ouders)
Voorlichtingspakket over relaties, veilig vrijen en seksualiteit voor het jeugdwelzijnswerk. Handleiding, DVD en jongerenboekje bestellen via Soa Aids Nederland.
Make a Move. Informatie via Rutgers WPF. (intensieve groepsinterventie voor jongens in jeugdzorginstellingen, vanaf 2014)
Totally Sexy – Toolkit voor professionals die werken met jongeren met een beperking of chronische ziekte. Bestellen via Rutgers WPF.
Doorn P van, Janssen A. Praten over seks. Methode voor het ondersteunen van mensen met een verstandelijke beperking bij hun seksuele ontwikkeling. Begeleidersboek en werkboek. Antwerpen/Apeldoorn: Garant; 2008. (begeleiding mensen met een verstandelijke beperking)

Klik hier voor lesmethoden in het Onderwijs en hier voor concrete (les)methoden bij lichamelijke beperking en hier voor verstandelijke beperking.

Cultuur en religie

Seksuele oriëntatie en genderidentiteit

coc.nl

lnbi.nl

transvisie.nl

transgendernetwerk.nl

transvisiezorg.nl

VUmc Kennis- en Zorgcentrum voor genderdysforie

AVEN / asexuality.org

orpheushulpverlening.nl

Meer over Seksuele oriëntatie en genderidentiteit bij Jongeren, Volwassenen en voor Onderwijs.

Boeken

Davies D, Neal C. Pink Therapy – a guide for counsellors and therapists working with lesbian, gay and bisexual clients. Philadelphia: Open University Press; 1996.

Levounis P, Drescher J, Barber ME. The LGBT Casebook. Washington: DC American Psychiatric Association American Psychiatric Publishing Inc; 2012.

Felten, H. Kijk jij al door een Roze Bril? – Roze handboekje voor sociaal werkers. Utrecht: MOVISIE; 2013.

Felten H, Boote M. Ik wou dat ik dood was – 10 vragen van professionals over suïcidepreventie onder lesbische, homo-, bi- en transgenderjongeren. Utrecht: MOVISIE i.s.m. COC; 2012.

Wolf J de, Hoof J van, Berg M van den. Geloven onder de regenboog – Handreiking voor hulpverlening aan christelijke lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders. Utrecht: MOVISIE; 2013.

T’sjoen G, Trotsenburg M, van, Gijs, L. Transgenderzorg. Leuven: Acco Uitgeverij; 2013.

IHLIA (Internationaal Homo/Lesbisch Informatiecentrum en Archief)

Soa en anticonceptie

soaaids.nl /soaaids.nl/professionals

rivm.nl / nationaalkompas.nl

RIVM (LCI) – richtlijnen, draaiboeken, protocollen, verpleegkundige stappenplannen (VSI), wetenschappelijke artikelen infectieziektenbestrijding

NHG soa-consult / NHG beslisboom soa-consult – huisartsen

anticonceptie-online.nl

Concrete materialen

Anticonceptiekoffer ‘De Koffer in’. Koffer en handleiding bestellen via Rutgers WPF. – demonstratiemateriaal anticonceptiemiddelen voor 10+ jaar en (L)VB’ers

Condooms bestellen kan via deze aanbieders.

Seksoa app – Seksoa, het digitale magazine over SOA, HIV en seksuele gezondheid. App van Soa Aids Nederland, Aids Fonds en STOP aids NOW! ontwikkeld door Performis Bv. – Doelgroep: professionals werkzaam in de soa- en aidsbestrijding.

Boeken

Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding, RIVM Centrum Infectieziektebestrijding. Seksuele gezondheid deel 1 Handboek SOA, Bilthoven: RIVM; 2011.

Rollnick, S, Miller WR, Butler CC. Motiverende Gespreksvoering in de gezondheidszorg. Werken aan gedragsverandering als je maar 7 minuten hebt. Gorinchem: Ekklesia; 2009.